21 Şubat 2020 tarih ve 31046 sayılı Resmî Gazete’de, Yargıtay 19. Ceza Dairesinin 27 Ocak 2020 tarih ve 2019/35817 E. 2020/415 K. sayılı Bölge Adliye Mahkemeleri Ceza Daireleri Arasındaki Karar Uyuşmazlığının Giderilmesine Dair Kararı yayımlanmıştır.
Karara konu olayda, Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Daireleri Başkanlar Kurulu, 23 Ekim 2019 tarih ve 2019/111 sayılı kararı ile bazı bölge adliye mahkemeleri ceza dairelerinin, muhatap banka tarafından çeşitli nedenlerle “karşılıksızdır” işlemi yapılmadığı durumlarda da 5941 sayılı Çek Kanunu md. 5/1’de düzenlenen suçun oluşabileceği kanaatinde olduğu ve ilk derece mahkemeleri tarafından -salt muhatap bankaca “karşılıksızdır” işlemi yapılmamış olması nedeniyle- verilen beraat kararlarının bu ceza dairelerince hukuka aykırı bulunarak ortadan kaldırıldığı; buna karşılık bazı bölge adliye mahkemeleri ceza dairelerinin ise “karşılıksızdır” işlemi yapılmasını, 5941 sayılı Kanun md. 5/1’de düzenlenen suçun maddi unsuru veya objektif cezalandırılabilme şartı olarak değerlendirdiği, bu kapsamda muhatap banka tarafından farklı gerekçelerle çekle ilgili “karşılıksızdır” işlemi yapılmamış olmasına rağmen verilen mahkûmiyet kararlarının hukuka aykırı olduğu yönünde karar verdiği belirtilmiştir. Başkanlar Kurulu da aynı nitelikteki davalarda farklı kararlar verildiği gerekçesiyle bölge adliye mahkemeleri arasında çıkan uyuşmazlığın Yargıtay tarafından giderilmesini talep etmiştir.
Özel Dairece yapılan inceleme sonucunda, çekle ilgili “karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme” suçundan görülmekte olan bir ceza davasına konu çekin süresinde bankaya ibrazında; muhatap banka tarafından öne sürülen herhangi bir sebeple çekin arka yüzüne, 5941 sayılı Kanun md. 3/4’te yazılı unsurlar şerh edilmek suretiyle usulüne uygun şekilde “karşılıksızdır” işlemi yapılmamışsa, çek hesabında karşılığını bulundurmakla yükümlü failin iradesi ve davranışlarıyla doğrudan ilgili olmayan objektif cezalandırılabilme şartı, dolayısıyla suçun kanunda öngörülen neticesi gerçekleşmeyeceğinden sanığın beraatına karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Özel Daire, çekin kanuni süresinde yetkili hamil tarafından bankaya ibrazında, muhatap banka tarafından çek üzerinde yapılacak incelemenin, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile 5941 sayılı Kanunda yazılı hususlarla sınırlı kalmak zorunda olduğunu ifade ederek, muhatap banka tarafından çek hesabında yeterli karşılık varsa çek bedelinin hamile ödenmesi; çek hesabında yeterli karşılık bulunmuyor ise bu durumda yetkili hamilin talebi üzerine -5941 sayılı Kanun md. 3/4’te yazılı hususlar çekin arkasına yazılmak suretiyle- karşılıksızdır işlemi yapılması gerektiğine işaret etmiştir.
Sonuç olarak çekin süresinde yetkili hamil tarafından muhatap bankaya ibrazında, yeterli karşılığı bulunmamasına rağmen, banka tarafından ileri sürülen değişik gerekçelerle 5941 sayılı Kanun md. 3/4 gereği “karşılıksızdır” işlemi yapılmamışsa, çek hesabında yeterli karşılığı bulundurmakla yükümlü gerçek kişinin “karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme” suçundan dolayı cezalandırılmasının mümkün olmadığına oy birliğiyle karar verilmiştir.
Yargıtay kararının tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.