Esas sözleşme, şirket unvanını, yerleşim yerini, sermayesini, pay adedini, payların türlerini tanıtan; şirketin kurumsal yapısını, pay sahiplerinin şirket ve birbirleri ile ilişkilerini, pay sahiplerinin haklarını ve borçlarını düzenleyen; gelecekteki pay sahiplerini de bağlayan sözleşmedir[1]. Anonim şirket, esas sözleşmenin yazılı olarak yapılması, bu sözleşmenin kurucularca imza edilmesi(veya noterce onaylanmaksızın ticaret sicil müdürü yahut yardımcısı huzurunda imzalanması[2]), imzaların noterce onaylanması ve şirketin ticaret siciline tescil edilmesi ile kurulur[3].
Haklı sebebin esas sözleşme ile tanımlanmasının mümkün olup olmadığı konusunda kanun koyucu sessiz kalmıştır. Öğretide, bir görüş, haklı sebebin esas sözleşme ile tanımlanamayacağını hatta bir adım daha ileri giderek bu durumun anonim şirketin haklı sebeple feshi davasının bir özelliği olduğunu[4]; diğer görüş ise haklı sebep teşkil edebilecek olayların esas sözleşmede sayılabileceğini belirtmiştir[5]. Kanımızca, -görünüm biçimleri bulunsa da- haklı sebebin, somut olayın özelliklerine göre tayin edildiği; takdir yetkisini beraberinde getirdiği; bir şirkette haklı sayılabilecek bir sebebin diğer şirkette haklı sebep teşkil etmeyebileceği göz önünde bulundurularak haklı sebeplerin esas sözleşmeyle tanımlanması mümkün değildir. Ayrıca haklı sebebin esas sözleşme ile tanımlanması ve sayılması yolu açılırsa, uygulamada bu durum haklı sebebin sınırlanması biçimine dönüşebilir. Kaldı ki, haklı sebebin tanımlanmasına ve sayılmasına ihtiyaç olmadığı kanaatindeyiz.
Osman Can BAŞDEMİR
[1] Poroy, R. / Tekinalp, Ü. / Çamoğlu, E.: Ortaklıklar Hukuku I, Güncellenmiş-Yeniden Yazılmış 14. Bası, İstanbul 2019, s. 338-339.
[2] TTK md. 335. Ayrıntılı bilgi için bkz. Şirket Kuruluş Sözleşmesinin Ticaret Sicili Müdürlüklerinde İmzalanması Hakkında Tebliğ, http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=9.5.23093&MevzuatIliski=0& (E.T.: 21.05.2019).
[3] Poroy / Tekinalp / Çamoğlu, Ortaklıklar I, s. 334.
[4] Poroy, R. / Tekinalp, Ü. / Çamoğlu, E.: Ortaklıklar Hukuku II, Yeniden Yazılmış 13. Bası, İstanbul 2017, s. 342.
[5] Pulaşlı, H.: Şirketler Hukuku Genel Esaslar, Gözden Geçirilmiş, 6728 Sayılı Kanunla Getirilen Yenilikler ve Yapılan Değişiklikler İşlenmiş Güncellenmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı, Ankara 2017, s. 661.