İhtiyati tedbir, dava açılmadan önce istenebileceği gibi, dava açıldıktan sonra da talep edilebilir. Bu durumda görevli ve yetkili mahkemede de buna göre belirlenecektir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 390. maddesi uyarınca ihtiyati tedbir, dava açılmadan önce, esas hakkındaki görevli ve yetkili mahkemeden; dava açıldıktan sonra ise ancak asıl davanın görüldüğü mahkemeden istenebilecektir. Burada önemli olan husus, ihtiyati tedbir talebinin dava açılmadan önce istenmesi hâlinde, bu talebin herhangi bir mahkemede değil, asıl uyuşmazlığın görüleceği görevli ve yetkili mahkemeden istenmesidir[1].
Kanunda yer alan düzenleme dikkate alındığında, gerek dava açılmadan önce gerek dava açıldıktan sonra esas itibarıyla aynı mahkemenin görevli ve yetkili olduğu anlaşılmaktadır. Öğretide bu düzenlemenin, esas olarak, dava açıldıktan sonra, davanın görüldüğü mahkemeden başka bir mahkemenin tedbire karar vermesinin önüne geçilmesini amaçladığı ifade edilmektedir[2].
Görevsiz veya kesin yetki kurallarına göre yetkisiz bir mahkemeden tedbir talep edildiğinde mahkemenin bu talebi usulden reddetmesi gerekmektedir[3]. Görev ve kesin yetki, bir dava şartı olmasının yanı sıra, aynı zamanda bir yargılama şartı olduğundan, tedbir yargılamasında da re’sen dikkate alınacaktır. Öte yandan, kesin olmayan yetki bakımından, mahkemenin ancak HMK’nin 394. maddesinin 2. fıkrası uyarınca tedbire itiraz üzerine bu konuda bir karar vermesi gerekmektedir[4].
Berna Berfin KAYA
[1] Görgün, L. Şanal/Börü, Levent/Toraman, Barış/Kodakoğlu, Mehmet, Medenî Usûl Hukuku, 7. Baskı, Ankara 2018, s. 734; Pekcanıtez, Hakan/Özekes, Muhammet/Akkan, Mine/Taş Korkmaz, Hülya, Medeni Usûl Hukuku Cilt III, 15. Baskı, İstanbul 2017, s. 2470.
[2] Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema/Hanağası, Emel, Medenî Usul Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2018, s. 569; Görgün/Börü/Toraman/Kodakoğlu, s. 734.
[3] Konuralp, Cengiz Serhat, “6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre İhtiyati Tedbirler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası C. LXXI, S. 2, 2013, s. 234.
[4] Pekcanıtez/Özekes/Akkan/Taş Korkmaz, s. 2471.